Projekt: Odkryte. Odzyskane. Ocalone. Starożytność w świetle niepublikowanych zabytków z regionu hrubieszowskiego - Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych.
Termin realizacji zadania finansowanego w trybie 2-letnim: maj 2020 - grudzień 2021 roku, kwota dofinansowania: 45.000,00 zł na 2020 rok; 60.000,00 zł na 2021 rok, zadanie nr 2843/20.
Odkryte - w trakcie dawnych badań powierzchniowych i odkryte na nowo w muzealnych zbiorach; Odzyskane - z rąk rolników, darczyńców i kolekcjonerów; Ocalone - przed zniszczeniem i deprecjacją, zakonserwowane, poddane analizom i digitalizacji, opracowane i opublikowane w pełnej dwujęzycznej polsko-angielskiej wersji. To najważniejsze kroki, niezbędne do zachowania, ale i udostępnienia krajowym i zagranicznym środowiskom naukowym oraz społeczeństwu niepublikowanego dotąd zbioru kilkuset zabytków starożytności z terenu Powiatu Hrubieszowskiego. Cenne naukowo zabytki monetarne i niemonetarne - z różnych surowców i z kilkudziesięciu stanowisk - gromadzone są w hrubieszowskim Muzeum im. ks. Stanisława Staszica od ponad 30 lat.
Realizowane zadanie to także popularyzacja dziedzictwa archeologicznego poprzez edukacyjną wystawę, nieodpłatne popularnonaukowe foldery i wykłady oraz udostępnienie wyników badań i analiz w Internecie.
W zbiorach Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie znajduje się duży – liczący tysiące egzemplarzy – zbiór zabytków pochodzących z dawnych i współczesnych badań powierzchniowych oraz przekazanych w formie darów od przypadkowych znalazców/kolekcjonerów, czy też na mocy postanowień sądowych o przepadku zabytków w wyniku zakończonych postępowań sądowych.
W nakreślonym powyżej zbiorze, znajduje się niemal pół tysiąca artefaktów, będących tematem planowanych działań w ramach niniejszego zadania. Wśród nich są zarówno zabytki metalowe (żelazne, ze stopów miedzi, srebrne i złote), jak i gliniane, szklane, kościane. Większość z nich ma przybliżoną lokalizację; w niektórych przypadkach określoną numerem stanowiska archeologicznego lub dokładniejszą za pomocą lokalizatora GPS. Zabytki pochodzą z 32 miejscowości, głównie powiatu hrubieszowskiego. Artefakty datowane są na młodszy okres przedrzymski, okres rzymski i wczesną fazę okresu wędrówek ludów. Łączyć należy je z kulturami zarubiniecką, przeworską i wielbarską oraz z grupą masłomęcką.
Wynikiem realizacji projektu będzie publikacja (nakład 300 szt. obj. ok. 500-600 stron) w dwóch pełnych wersjach językowych (polsko-angielska), stanowiąca w pełni naukowe opracowanie ważnej części dziedzictwa kulturowego Ziemi Hrubieszowskiej. Udowodni ono, że rzetelna analiza znalezisk powierzchniowych czy odkryć przypadkowych pozwala na przeprowadzenie rekonstrukcji i dynamiki przemian kulturowych, stanowiąc jednocześnie doskonałe uzupełnienie opracowań bazujących na wynikach badań wykopaliskowych. Stworzenie pełnego katalogu źródeł uzupełnionego o dokumentację rysunkową i fotograficzną pozwoli na uporządkowanie materiałów oraz będzie stanowić podstawę do dalszych badań prowadzonych tak w ramach niniejszego projektu, jak i w przyszłych działaniach naukowych oraz muzealnych.
Towarzyszące projektowi działania promocyjne - w tym wystawa czasowa w Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie i publikacja towarzyszącego jej folderu popularnonaukowego - pozwolą na upowszechnienie wyników niniejszego zadania w środowisku naukowym i pozanaukowym, w tym głównie wśród mieszkańców powiatu hrubieszowskiego, podnosząc świadomość konieczności ochrony dziedzictwa kulturowego. Efektem końcowym będzie wspomniana, dwujęzyczna publikacja książkowa, dostępna również on-line. Z kolei zdigitalizowane zabytki trafią w przyszłości ogólnodostępnego internetowego katalogu kart naukowych Muzeum w Hrubieszowie.
Osoby oraz instytucje zaangażowane w realizację zadania:
- Anna Hyrchała, Bartłomiej Bartecki - archeolodzy, koordynatorzy projektu - Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie,