TROJA – odkrycie, które wstrząsnęło światem

Dla XIX-wiecznej archeologii dokonanie Henryka Schliemanna było nieopisanym wprost, życiodajnym wstrząsem. Odkrywanie starożytności w każdym miejscu ówczesnej Europy nabrało nowego sensu oczekiwania nie tylko na sensację poszukiwania skarbów, ale docierania do zagrzebanej przez czas historii. Skarby Troi stały się symbolem sukcesu. Do dzisiaj budzą nieopisane emocje i przyciągają do berlińskiego Muzeum Archeologicznego dziesiątki tysięcy zwiedzających. Stały się też jednym z najczęściej przywoływanych starożytnych elementów europejskiego dziedzictwa kulturowego. Skarby Schliemanna od 1-go marca zyskają jeszcze jeden wymiar sensacji. Po raz pierwszy w dziejach zostaną zaprezentowane na krańcach Unii Europejskiej, w maleńkim Hrubieszowie. Tamtejsze Muzeum im. ks. Stanisława Staszica dostąpiło niepowtarzalnego zaszczytu prezentowania skarbów trojańskich. Gigant muzealny z Berlina wybrał hrubieszowskie Muzeum w nagrodę za niespotykany entuzjazm dla archeologii panujący w tym regionie; za szeroko manifestowaną dumę z archeologicznego dziedzictwa kulturowego i godny podziwu szacunek do starożytności ponad podziałami etnicznymi, religijnymi i kulturowymi. Po raz pierwszy też cały komentarz do wystawy i towarzysząca jej książka będą wydane również w języku ukraińskim. Hrubieszowianie chcą podkreślić tym samym, że traktują swoich wschodnich sąsiadów jako współwłaścicieli europejskiego dziedzictwa kulturowego.

1.Inicjator i organizatorzy wystawy TROJA-Sen Henryka Schliemanna

Pomysłodawcą, głównym negocjatorem i patronem merytorycznym całego przedsięwzięcia jest prof. dr hab. Andrzej Kokowski, dyrektor Instytutu Archeologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. To właśnie dzięki jego kontaktom, oraz w uznaniu dla zasług lubelskiej archeologii Muzeum w Berlinie wyraziło zgodę na nieodpłatne wypożyczenie zabytków.

Pierwsze oficjalnie podane do wiadomości informacje na temat zamiaru sprowadzenia do Muzeum w Hrubieszowie kolekcji zabytków Henryka Schliemanna podane zostały w grudniu 2008 roku. Zgodnie z pierwotną wersją ekspozycja miała zostać udostępniona zwiedzającym w połowie 2009 roku. Niestety w wyniku kryzysu ekonomicznego w Europie i na świecie, który nie ominął również niemieckich placówek muzealnych, realizacja przedsięwzięcia stanęła pod znakiem zapytania. Weszła bowiem w życie ustawa zabraniająca nierentownych zadań. A ponieważ udostępnienie zabytków miało się odbyć nieodpłatnie, negocjacje na krótki okres utknęły w martwym punkcie. Pertraktacje prof. Kokowskiego nadal trwały. W czerwcu podano informację, że wystawa ma szansę zjawić się w Hrubieszowie jesienią 2009 roku. Jednak i tym razem, w wyniku kłopotów związanych z kryzysem gospodarczym, termin został anulowany.

Oficjalne ogłoszenie ostatecznej decyzji strony niemieckiej zostało przedstawione przez prof. Kokowskiego na Biesiadzie Archeologicznej w Masłomęczu 25 lipca 2009. Wtedy to podana została wiążąca data początku ekspozycji w hrubieszowskim muzeum -1 marca 2010 roku. Wraz z początkiem sierpnia 2009 roku rozpoczęły się przygotowania do realizacji wystawy.

Głównymi organizatorami wystawy „Troja-Sen Henryka Schliemanna” są Muzeum im. ks. St. Staszica w Hrubieszowie, jednostka finansowana ze środków Powiatu Hrubieszowskiego oraz Instytut Archeologii UMCS w Lublinie.

Partnerami przedsięwzięcia są przede wszystkim:

- Muzeum Prahistorii i Archeologii Wczesnohistorycznej (Museum für Vor- und Frühgeschichte)
- Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
- Muzeum Narodowe w Warszawie
- Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie
- Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie

Koszty realizacji wystawy ponoszone są ze środków Powiatu Hrubieszowskiego, Instytutu Archeologii UMCS w Lublinie oraz z budżetu Muzeum im. ks. St. Staszica w Hrubieszowie. Wsparcia finansowego udzieliły również: Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego, Urząd Miasta Hrubieszowa oraz gminy: Hrubieszów, i Mircze.

2.Troja w Polsce 2006/2007 zorganizowana przez Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie pod patronatem Premiera RP Kazimierza Marcinkiewicza i Kanclerz Republiki Federalnej Niemiec Angeli Merkel.

Wystawa „Troja – Sen Henryka Schliemanna” gościła w Polsce w 2006/2007 roku w siedmiu największych archeologicznych muzeach w kraju (Warszawa; Kraków; Gdańsk; Poznań; Łódź; Wrocław; Szczecin). Łącznie wystawę odwiedziło około 70 tys. osób między marcem 2006 a styczniem 2007. Nigdy jednak nie była prezentowana w południowo-wschodniej Polsce. Nigdy w historii nie gościła w placówce o randze niższej niż muzeum narodowe czy specjalistyczne muzeum archeologiczne. Dlatego decyzja o wypożyczeniu kolekcji dla muzeum powiatowego jest absolutnie bezprecedensowa. O możliwość prezentacji zbiorów berlińskiego Muzeum Prahistorii i Archeologii Wczesnohistorycznej (Museum für Vor- und Frühgeschichte), ubiegały się i nadal ubiegają się największe i najważniejsze muzea na świecie. Na wystawę zabytków trojańskich od lat czekają muzea w Wenecji czy Sztokholmie. Wobec czego „zaledwie” rok negocjacji polsko-niemieckich jest niewątpliwym sukcesem. Po ogłoszeniu decyzji o wypożyczeniu kolekcji Henryka Schliemanna dla muzeum w Hrubieszowie, wiele innych placówek muzealnych pragnęło dowiedzieć się w jaki sposób udało się tego dokonać i jakie kroki powinny podjąć, by przejąć wystawę po zakończeniu ekspozycji w Hrubieszowie. Nie było niestety takiej możliwości. Wystawa została przygotowana specjalnie dla naszego miasta i warunki określone w kontrakcie wypożyczenia nie mogą ulec zmianie. Co ciekawe wtedy, do Polski trafiło 340 sztuk zabytków z kolekcji Schliemanna. Na potrzeby hrubieszowskiej wystawy liczba ta zwiększona została do 400 sztuk!

3.Komitet Honorowy i Patronaty

- Przewodniczący Honorowego Komitetu – dr Wojciech Brzeziński - Dyrektor Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie

- dr Krzysztof Grabczuk - Marszałek Województwa Lubelskiego

- Józef Kuropatwa – Starosta Hrubieszowski

- Jego Magnificencja Rektor Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie – prof. dr hab. Andrzej Dąbrowski

- prof. dr hab. Lena Kolarska Bobińska – Poseł do Parlamentu Europejskiego

4.Przygotowania

- Przygotowanie obiektu/bezpieczeństwo

Ze względów bezpieczeństwa w budynku Muzeum zainstalowano system kamer oraz czujniki antywłamaniowe. W styczniu i lutym 2010 roku przeprowadzono gruntowny remont sal przeznaczonych pod ekspozycję (łącznie o powierzchni 180 m2), w szczególności pod kątem oświetlenia i aranżacji plastycznej. Zakupiono profesjonalne gabloty dla ekspozycji zabytków pochodzących m.in. z Państwowego Muzeum Archeologicznego i Muzeum Narodowego w Warszawie. Scenariusz wystawy wymagał m.in. wykonania ponad dwudziestu kolorowych wielkoformatowych tablic wraz z ilustracjami i zdjęciami oraz innych elementów plastycznych. Zamiarem organizatorów od samego początku było bowiem, by wystawa zorganizowana została na najwyższym europejskim poziomie pod względem plastycznym i technicznym, spełniając wszelkie wymogi bezpieczeństwa.

- Transport i ochrona

Najtrudniejszym przedsięwzięciem generującym znaczny koszt jest transport bezcennej kolekcji z Berlina do Hrubieszowa. Właściciel zabytków wskazał specjalistyczną firmę zajmującą się przewożeniem dzieł sztuki, która w lutym miała za zadanie dostarczyć zabytki do hrubieszowskiego Muzeum. Wymogi bezpieczeństwa oraz regulamin transportu tak cennych kolekcji narzucał dodatkowo obowiązek wynajęcia opancerzonego konwoju. Również w trakcie umieszczania artefaktów w gablotach ekspozycyjnych, o najwyższych standardach bezpieczeństwa niezbędna jest obecność wykwalifikowanych pracowników Muzeum w Berlinie, przyjeżdżających do Hrubieszowa specjalnie w tym celu. Takie same procedury bezpieczeństwa stosowane będą w trakcie demontażu wystawy i powrotnego transportu do Berlina.

- Organizacja

Omawiana wystawa jest bez wątpienia największym wydarzeniem w 45-letniej historii Muzeum w Hrubieszowie, które właśnie w 2010 obchodzi swój jubileusz. Wymagała wobec tego szczególnego zaangażowania pracowników. Organizacją wystawy ze strony muzeum, reprezentowanego przez Barbarę Wlizło zajmowali się przede wszystkim pracownicy Działu Archeologicznego: mgr Anna Hyrchała i mgr Bartłomiej Bartecki, będący jednocześnie kuratorami wystawy. Scenariusz wystawy stworzony został wspólnie z kuratorem niemieckiej części ekspozycji, autorem tekstów na tablicach informacyjnych oraz w katalogu wystawy, dr Alix Hänsel.

Oficjalne otwarcie wystawy „Troja – Sen Henryka Schliemanna” poprzedziła wymiana ponad tysiąca e-maili, wykonanie setek telefonów, przeprowadzenie kilkudziesięciu narad i konsultacji w Berlinie, Warszawie, Łodzi, Lublinie… Konsultacje merytoryczne dotyczące „polskich” zbiorów (kolekcja Erazma Majewskiego, czasopisma) prowadzone były z dr Anną Drzewicz z PMA w Warszawie. Uzupełnieniem szaty ilustracyjnej są wielkoformatowe odbitki fotografii wykonanych w Troi przez pracowników Muzeum im. ks. St. Staszica w Hrubieszowie w 2009 roku.

Oprawę plastyczną i promocyjną wystawy opracował p. Robert Janusz Nowak, natomiast tłumaczenia tekstów na język ukraiński są autorstwa Tarasa Myljana.

Za montaż „Kolekcji Schliemanna” w 6 gablotach odpowiedzialni byli: Bernhard Heeb i Claudia Schmidt z Muzeum w Berlinie, którzy gościli w Hrubieszowie między 22 a 26 lutego br.

Patronaty medialne:

---

---

---

---

(C)2009 Muzeum im. ks. St. Staszica - wszelkie prawa zastrzeżone

autor strony: Tombi